Choć dynia kojarzy się raczej z dekoracjami na Halloween, to tak naprawdę jest prawdziwą skarbnicą witamin, a przy tym źródłem nieustających kulinarnych inspiracji. Ta krewna cukinii, kabaczka, a także arbuza i melona doskonale smakuje zarówno na słono, jak i na słodko, zaś jej właściwości lecznicze oraz wartości odżywcze doceniali już meksykańscy Indianie. Warto zatem wykorzystać fakt, iż jesień to doskonały czas na zakup dyni i dać się ponieść kulinarnej fantazji.
Historia dyni
Dynia pochodzi z Ameryki Środkowej, zaś jej historia sięga zamierzchłych czasów. W starożytnym Rzymie serwowano podczas wielkich uczt dynię smażoną w miodzie, zaś w Grecji ucierano ją, zalewano winem i stosowano jako lek na wiele dolegliwości. W XV wieku dynię przywiózł do Europy Krzysztof Kolumb. Choć początkowo była traktowana dość nieufnie, to dzięki swojemu smakowi i właściwościom, szybko zyskała ona uznanie i trafiła niemal do wszystkich krajów na kontynencie.
Pierwsze ciasto dyniowe zostało upieczone przez osadników w Ameryce – wydrążyli oni dynię, wypełniając ją miodem, mlekiem i przyprawami, a następnie upiekli. W Polsce, potrawy z dyni gościły zarówno na stolach pańskich, jak i chłopskich. Sławą cieszyły się również nasiona dyni, które uznawano za afrodyzjak. Dziś są znane bardziej jako składnik sałatek.
Najczęściej uprawiana odmiana dyni ma żółto-pomarańczowy miąższ i jest bogata w pestki, ale tak naprawdę dynia występuje w około stu dwudziestu odmianach. Popularna jest też m. in. dynia olbrzymia i zwyczajna, ale obecnie w sklepach można dostać również dynię makaronową, piżmową, czy Hokkaido.
Zdrowotne właściwości dyni
Dynia jest niskokaloryczna i bogata w witaminy A, C, D, B1, B2, B6, E, K, PP, kwas foliowy, żelazo i beta-karoten. Mimo iż miąższ dyni zawiera niewiele białka, tłuszczy oraz węglowodanów, to spożywając dynię dostarczamy organizmowi duże ilości żelaza, wapnia, potasu, magnezu, fosforu, manganu oraz selenu, a także takich substancji jak tiamina, niacyna i ryboflawina.
Z kolei ususzone pestki dyni to źródło cynku i lecytyny, a wyciskany z nich olej dodaje smaku sałatkom. Ponadto, jedzenie pestek dyni, sprzyja utrzymaniu zdrowych włosów i paznokci, zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet.
Regularne spożywanie dyni wzmacnia układ odpornościowy i trawienny, reguluje metabolizm, wpływa na obniżenie cholesterolu oraz i reguluje aktywność insuliny. Dynia stymuluje również wydzielanie żółci, łagodzi dolegliwości narządów układu pokarmowego oraz wspomaga wypróżnienia się.
Występujący w dyni beta-karoten oraz prowitamina A wpływają korzystnie na wzrok, przeciwdziałają również krzywiźnie czy innym schorzeniom układu kostnego. Z kolei przeciwutleniacze pomagają pozbyć się wolnych rodników, obniżając ryzyko zachorowania na nowotwory, zaś witamina E reguluje proces nawadniania skóry. Uważa się również, że częste spożywanie dyni zmniejsza ryzyko wystąpienia nowotworu żołądka, raka piersi, płuc i jelita grubego.
Aby dynia nie straciła swoich właściwości, powinna być jednak przechowywana z dala od światła, w temperaturze poniżej 15 st. C. Całej lepiej nie trzymać w lodówce, ale pokrojoną dynię można tam przechowywać kilka tygodni.
Kulinarne szaleństwo
Dynia ma wiele zastosowań w kuchni – można z niej wyrabiać dżemy, powidła, przeciery. Jest też składnikiem wielu doskonałych w swoim smaku potraw – zarówno pierogów, placków, zup, sałatek, jak i nawet ciast. Oto kilka przepisów na smaczne dania z dyni.
Curry z dyni: Cebulę obierz, pokrój w piórka i podsmaż z kilkoma łyżkami oleju. Dodaj pokrojony w plastry imbir oraz przyprawy: sól, cynamon, kumin, goździki, pieprz i curry. Po kilku minutach dołóż pokrojone w duże kawałki warzywa: seler, dynię, bataty, rozgnieciony czosnek i pomidory. Przykryj i duś ok. 25 minut. Podawaj z ryżem lub kuskusem.
Zupa dyniowa: 750 g dyni, kilka ziemniaków, 2 pomidory, 3 szklanki bulionu, cebula, czosnek, przyprawa curry w proszku, kurkuma, oliwa, 1/2 szklanki (125 ml) śmietanki 18% , świeża bazylia. Dynię obierz ze skórki, usuń nasiona, pokrój miąższ w kostkę. Obierz ziemniaki, również pokrój w kostkę. Zeszklij na oliwie pokrojoną w kostkę cebulę, obrany i pokrojony na plasterki czosnek. Dodaj dynię i ziemniaki, dopraw solą i smaż mieszając przez około 5 minut. Pod koniec smażenia dodaj curry i kurkumę. Wlej gorący bulion, przykryj i gotuj na średnim ogniu przez ok. 10 minut. Sparz, obierz i pokrój na ćwiartki pomidory, usuwając nasiona. Miąższ pokrój w kosteczkę i dodaj do zupy. Wymieszaj i gotuj przez ok. 10 minut, do miękkości warzyw. Zmiksuj z dodatkiem śmietanki (zachowaj parę łyżeczek do dekoracji zupy). Przed podaniem posyp posiekaną bazylią.
Dynia w occie: dynia, 4 szklanki wody, ¾ szklanki octu 10 proc., ¾ szklanki cukru, przyprawy (goździki, cynamon, ziele angielskie, anyż). Dynię umyj, obierz, usuń nasiona, miąższ pokrój w kostkę. Ułóż w słoikach, dodaj przyprawy (cynamon i anyż pokroić na mniejsze części). Zagotuj wodę z dodatkiem octu, cukru i szczypty soli. Gorącą zalewą zalej dynię, zakręć słoiki. Pasteryzuj przez ok. 30 minut.
